Naam / Beschrijving:

Boon op glas — Dit proefje laat zien wat er gebeurt als je een boon zaait. Omdat de boon in een glas tot ontkieming wordt gebracht, kan het hele proces worden gevolgd. Op een eenvoudige manier is bovendien bij te houden hoe hard wortel en stengel van de kiemplant groeien.

Wat is er nodig:

  • een gedroogde boon (bijv. bruine boon)
  • 1 glazen pot of glas
  • 1 vel absorberend papier (bijv. vloeipapier of keukenpapier)
  • 1 pak watten of een oude krant (om de glazen pot mee op te vullen)
  • 1 vel ruitjespapier
  • 1 potlood of stift

Achtergrond / (Kern-)doel:

Kerndoel 41 — de bouw van planten — het ontkiemen van zaden

Elk zaadje bevat een minuscuul klein babyplantje: de kiem. In een voorzichtig doorgesneden boon (geweekt) is zo'n kiempje goed zichtbaar. Alle onderdelen zijn al aanwezig: een worteltje, een stengeltje en twee kleine blaadjes. Daarnaast is er reservevoedsel aanwezig dat het kiempje nodig heeft voor de eerste groei. Dat reservevoedsel ligt opgeslagen in twee grote zaadlobben. Als het zaad ontkiemt groeit het stengeltje naar boven en ontvouwen de twee zaadlobben zich, die aan de stengel vast zitten. Onder invloed van het zonlicht worden deze lobben groen. Daarboven komen vervolgens de eerste twee echte blaadjes tot ontwikkeling. Als al het reservevoedsel is opgebruikt, verschrompelen de zaadlobben en vallen ze af. De plant kan nu zelf voor voedsel zorgen door middel van fotosynthese.

Aan het werk...

Let op: Laat de boon van tevoren een nacht weken. Geweekte bonen zijn gemakkelijker te onderzoeken en ontkiemen sneller.

1. Knip het vel absorberend papier op de juiste hoogte af (de hoogte van de pot) en bedek er de binnenkant van de glazen pot mee;
2. Vul de pot verder op met watten of proppen krantenpapier, zodat het absorberende papier op zijn plek blijft zitten;
3. Schuif een boon tussen het glas en het papier;
4. Plak een strip ruitjespapier aan de buitenkant van de pot, in de buurt van de boon, zodat de lengtegroei van het kiemplantje kan worden bijgehouden.
5. Giet een laagje water in de pot en zet het geheel vervolgens op een lichte, warme plek, zoals een vensterbank.
6. Zet, als de kieming zichtbaar wordt, met potlood of stift elke dag een streepje op het ruitjespapier om de lengte van de wortel en stengel aan te geven.

Wat is het resultaat?
Na een aantal dagen zal de boon al gaan uitlopen. Eerst komt het worteltje tevoorschijn, daarna de stengel. Hoe de boon in het glas is gestopt, maakt niet uit: de wortels zullen altijd naar beneden groeien en de stengel naar boven.

Van de lengtegroei van wortel en stengel kan eenvoudig een grafiek worden getekend. Zet op de y-as de lengte uit (in mm) en op de x-as de tijd (in dagen). Om de groeisnelheid van wortel en stengel goed te kunnen vergelijken, is het handig om beide groeicurven in dezelfde grafiek weer te geven (bijvoorbeeld met verschillende kleuren).

Bijzonderheden:

Deze proef kan het hele jaar door worden uitgevoerd.

Interessant om te weten:

Soms zijn zaden keihard, zoals de pit van een avocado. We eten dan alleen het sappige omhulsel: het vruchtvlees. Maar het komt ook voor dat we juist het zaad eten en het omhulsel weggooien. Zo is het bijvoorbeeld met de bruine boon. Bonen zijn zaden die in een droge vrucht, een 'doosvrucht' groeien: de peul. Meestal eten we alleen de bonen op en gooien we de peulen weg, maar er zijn uitzonderingen: de sperzieboon eten we bijvoorbeeld in zijn geheel.

Verdere informatie:

Filmpje:
de groei van een boon